(Δημοσιεύθηκε στην «Μεταρρύθμιση», 19/6/2014)
Περὶ δὲ πολιτείας ἀρίστης τὸν μέλλοντα ποιήσασθαι τὴν προσήκουσαν ζήτησιν ἀνάγκη διορίσασθαι πρῶτον τίς αἱρετώτατος βίος. ἀδήλου γὰρ ὄντος τούτου καὶ τὴν ἀρίστην ἀναγκαῖον ἄδηλον εἶναι πολιτείαν. (Αριστοτέλους Πολιτικά, VII-1323a)
Όπως σε όλες τις έννοιες, που είναι τόσο έντεχνα αφηρημένες ώστε καταλήγουν να στερούνται πραγματικά πρακτικού νοήματος, είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με το το πολιτικό πρόταγμα του εκσυγχρονισμού, της μεταρρύθμισης, της ίδιας της λογικής. Είναι κάπου σαν τα κοινωνικά αιτήματα για δικαιοσύνη, ισότητα και αξιοκρατία: σε αυτά μπορούμε να συμφωνούμε επί της αρχής όλοι, γιατί για καθέναν μπορούν να σημαίνουν και κάτι διαφορετικό. Είναι η κοινωνική ανισότητα δίκαιη; Και αν η ολοκληρωτική ισότητα είναι ισοπεδωτική και άδικη, πόση ανισότητα είναι άραγε δίκαιη; Ένας φιλελεύθερος και ένας σοσιαλδημοκράτης θα δώσουν πολύ διαφορετικές απαντήσεις. Είναι στην πράξη που οι έννοιες αποκτούν νόημα, και είναι στην πράξη που διαφωνούμε για το νόημα αυτό, πριν καν προλάβουμε να διαφωνήσουμε επί του πρακτέου. Και αυτή η διαφωνία είναι η ανάγκη, η ουσία και η ομορφιά της πολιτικής.