Tag archives for Αριστερά – Δεξιά

Η χθεσινή παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, δεν έδωσε μόνο την προοπτική ενός πρωθυπουργού εν αναμονή με μια στιβαρή εναλλακτική πολιτική πρόταση. Πέρα από τις οικονομικές αυταπάτες, έδωσε τέλος και σε μια σειρά από πολιτικές αυταπάτες, και αυτό θα αποδειχτεί εξίσου σημαντικό προαπαιτούμενο για την υπέρβαση αυτής της εθνικής μας περιπέτειας.

Πρώτη απ’όλες την εύπεπτη πολιτική αυταπάτη περί παλιού και νέου, η αυταπάτη περί χρεωκοπίας τάχα του παλιού πολιτικού συστήματος και ανάγκης «νέων» πολιτικών σχηματισμών και πολιτικών σταρτ-απ. Ο νέος αρχηγός ενός παλιού κόμματος, που κατάφερε να συμβολίσει το «νέο» όχι μόνο με έναν σύγχρονο, πραγματιστικό και μετριοπαθή πολιτικό λόγο, αλλά και με την ίδια του την παρουσία, είναι παρ´ όλα αυτά ο αρχηγός ενός παλιού θεσμικού κόμματος με ιστορία και συνέχεια. Και είναι ακριβώς αυτή η θεσμικότητα, η ιστορία και η συνέχεια που δίνει βάρος και παρεμβατικότητα στον πολιτικό λόγο, γιατί του δίνει την προοπτική να γίνει πολιτική πράξη με την υποστήριξη των πολλών. Οι ίδιες ή παρόμοιες πολιτικές προτάσεις είχαν λίγο πολύ ακουστεί και από νεοφυή πολιτικά έμβρυα και άφηναν δικαίως την κοινωνία αδιάφορη ως ασκήσεις επί χάρτου και έπεα πτερόεντα, γιατί δεν είχαν, δεν θέλησαν μέσα στην υπεροψία τους να έχουν, αυτή την βιωματική σχέση με την κοινωνία που κάνει την πραγματική πολιτική. Δεν είναι μόνο ότι το νέο που ζητούσαμε γεννήθηκε – και μάλιστα θεσμικά και χωρίς ωδίνες – μέσα από το παλιό που απαξιώναμε. Είναι ότι το παλιό στηρίζει το νέο και του εξασφαλίζει τον λόγο ύπαρξής του. Οι τρείς προηγούμενοι αρχηγοί στην πρώτη σειρά συμβόλιζαν ακριβώς αυτή την συνέχεια και την θεσμικότητα.

Έπειτα η τρέντυ πολιτική αυταπάτη της υπέρβασης τάχα της ιδεολογίας, του άξονα αριστερά-δεξιά που είναι τάχα παρωχημένος, της πολιτικής «των προβλημάτων και όχι των ιδεών», της «πολιτικής χωρίς πολιτικούς» και όλων αυτών των ανιστόρητων και ρηχών αφορισμών που απαιτούσαν να γίνουν πολιτική θεωρία ενώ ήταν πρόχειρο πολιτικό μάρκετιγκ. Ο πρόεδρος της ΝΔ, ενώ θα μπορούσε εύκολα να ντυθεί το τεχνοκρατικό του προφίλ, έδωσε όμως ένα σαφέστατο ιδεολογικό στίγμα. Όχι μόνο με ρητές δηλώσεις ιδεολογικής ταυτότητας αλλά και μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις, που όχι μόνο δεν ήταν στρογγυλεμένες και τεχνοκρατικά αποστειρωμένες, αλλά με κοφτερές ιδεολογικές γωνιές. Σκεφτείτε μόνο πόσο κόκκινο πανί είναι η πρόταση για τα voucher σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς (αντί για την υπόσχεση προσλήψεων στους δημόσιους) ή η μείωση της υποχρεωτικής εισφοράς στην κρατική ραδιοτηλεόραση και η απαίτηση να λειτουργεί ανταγωνιστικά στην αγορά.

Τέλος, η πολιτική αυταπάτη της συναίνεσης. Ο πρόεδρος της ΝΔ απευθύνθηκε σε όλους τους Έλληνες, αλλά ζητώντας τους να έρθουν αυτοί να στηρίξουν τις θέσεις, τις προτάσεις και τις ιδέες της παράταξής του γιατί είναι καλύτερες, και όχι ψάχνοντας αμήχανα τον συμβιβασμό σε μια μέση οδό, το παζάρι της μέσης λύσης, μια εθνική τάχα ενότητα που θα είναι η ενότητα του συμβιβασμού και του ελάχιστου κοινού παρονομαστή. Γιατί αυτό είναι η ειλικρινής πολιτική αντιπαράθεση σε μια δημοκρατία, ο σκληρός ανταγωνισμός των ιδεών και της πολιτικής πράξης και δημοκρατία έχουμε για να αποφασίζουμε αυτά στα οποία διαφωνούμε θεμελιωδώς, όχι για να συμφωνούμε απλά κατεβάζοντας τον πήχυ.

Η παρουσία του Προέδρου της ΝΔ στην ΔΕΘ είχε σαν σύνθημα το τέλος στις απάτες και στις αυταπάτες. Οι απάτες είναι αυτές του λαϊκισμού των υποσχέσεων. Οι αυταπάτες όμως δεν είναι μόνο οι προφανείς, αυτές που έχουν να κάνουν με την αδυσώπητη οικονομική πραγματικότητα. Αλλά και αυτές που εγκλώβισαν για καιρό το πιο δυναμικό ίσως και εξωστρεφές κομμάτι της κοινωνίας σε μια λαθεμένη πολιτική αντίληψη, ξοδεύοντας πολύτιμη πολιτική πράξη. Όσοι γινόμασταν δυσάρεστοι αναδεικνύοντάς τες, κόντρα σε μοδάτες μετα-πολιτικές κατηχήσεις, δεν μπορεί παρά χτες το βράδυ να αισθανθήκαμε δικαιωμένοι.

Διάβασα με καθυστέρηση για την ιστορία σχετικά με το καλό βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone της Αρετής Γεωργιλή, τις απειλές που δέχτηκε και την στοχοποίησή της, με αφορμή την επίσκεψη που οργάνωσε στην Μακρόνησο και η οποία θεωρήθηκε εν πολλοίς ιεροσυλία. Ειπώθηκαν όλα, αλλά θέλω να γράψω κάτι ακόμα, με αφορμή το εξαίρετο κείμενο του Χρήστου Χωμενίδη για την ιστορική μνήμη που επιστρατεύεται για να πυροδοτεί πολιτικές εντάσεις, και που σίγουρα θα έχετε ήδη διαβάσει.

Τυχαίνει αυτή την εποχή να μελετάω μια σειρά από δοκίμια του Michael Oakeshott για την φιλοσοφία της Ιστορίας, στα οποία κάνει έναν εξαιρετικά χρήσιμο διαχωρισμό της έννοιας του «ιστορικού» παρελθόντος, ως κατασκευής που προκύπτει από μια απαιτητική διανοητική διαδικασία ιστορικής κατανόησης, και του «πρακτικού» παρελθόντος, που δεν είναι καν παρελθόν, παρά μέρος του παρόντος όλων ημών που δεν είμαστε ιστορικοί. Είναι το ανοργάνωτο συνοθύλευμα από συμβολισμούς, αφηγήσεις ή «διδάγματα» τα οποία χρησιμοποιούμε εργαλειακά για να νοηματοδοτήσουμε το παρόν, να κρίνουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους, να αξιολογήσουμε ηθικά, να αποφασίσουμε για το μέλλον. Αυτό το πρακτικό «παρελθόν» δεν είναι η ιστορική αλήθεια, ότι κι αν θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, δεν είναι καν παρελθόν, παρά μόνο το επικαλείται, είναι φύσει πολιτικό και συχνά απειλείται από κάθε νέα ιστορική κατανόηση του ιστορικού παρελθόντος. Γι’αυτό και είναι τόσο σφοδρές και συχνά φανατικές οι αντιδράσεις σε κάθε τάχα «ιερόσυλη» αναθεωρητική διερεύνηση της Ιστορίας. Η στοχοποίηση του Στάθη Καλύβα πχ από την αριστερά, η υπόθεση της δίκης του Ρίχτερ, η διαμάχη για τα εγχειρίδια της Ιστορίας στο σχολείο, δεν είναι παρά η αντίδραση όσων νοιώθουν να αμφισβητείται αυτό το συμβολικό, πρακτικό «παρελθόν» που τους δίνει ταυτότητα και πυξίδα, από το ιστορικό παρελθόν. Η ιερότητα της Μακρονήσου για την οποία διάβασα και από αυτούς που απειλούσαν το Free Thinking Zone, αλλά και από αυτούς που το υπερασπίστηκαν, είναι κομμάτι αυτού του παρόντος που αποκαλούμε, εργαλειακά, «παρελθόν» και «ιστορική μνήμη».

Εκτός όμως από την ιστοριογραφία που αναθεωρώντας την Ιστορία το αμφισβητεί, νοιώθει συχνά να απειλείται και από την ίδια του την αναγκαία μετάλλαξή: το πρακτικό παρελθόν είναι αναγκαστικά πάντα παρόν, και σε μια κοινωνία που εξελίσσεται και αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις, νέα ερωτήματα, νέα προβλήματα, αυτό το πρακτικό παρελθόν του χτες δεν μπορεί να είναι αυτό του σήμερα. Τουλάχιστον όχι για όλους. Το «τι δουλειά έχουν οι φιλελέδες στην Μακρόνησο;» είναι γνήσια αγωνία. Αυτοί που αντλούσαν ταυτότητα από ένα ήδη παρωχημένο πρακτικό παρελθόν του χτες, κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς ταυτότητα, από το νέο πρακτικό παρελθόν που αναδύεται σήμερα για να απαντήσει σε νέα δεδομένα. Είναι κατανοητή η βίαιη αντίδρασή τους (αλλά κατανοητό δεν σημαίνει δικαιολογημένο). Και είναι μια χαμένη μάχη οπισθοφυλακών. Το πρακτικό παρελθόν μιας κοινωνίας, αυτό που αποκαλεί ιστορική της μνήμη, είναι δημιουργικό μόνο όταν κοιτάει στο μέλλον, και δίνει απαντήσεις για αυτό. Αλλιώς γίνεται τροχοπέδη, ίζημα στο οποίο βουλιάζουμε μέχρι τα γόνατα προσπαθώντας επώδυνα να προχωρήσουμε.

Για αυτό και πρόσφερε καλές υπηρεσίες το Free Thinking Zone και η Αρετή Γεωργιλή. Διεκδίκησε για λογαριασμό του νέου πρακτικού παρελθόντος που ήδη αναδύεται και που χρειαζόμαστε, τα σύμβολα του παλιού πρακτικού παρελθόντος. Διεκδίκησε την κατασκευή μιας νέας ιστορικής μνήμης στην θέση μιας παλιάς που δεν απαντάει πια στα ερωτήματά μας. Καμιά αξία δεν έχει στην διαμάχη αυτή η συζήτηση για την ιστορική «αλήθεια» γιατί δεν είναι αυτό το ζητούμενο· οι δύο ιστορικές μνήμες είναι ασύμμετρες. Και για αυτό καμιά θέση δεν έχει οποιαδήποτε συζήτηση για ιερότητα του χώρου και των συμβόλων. Για την παλιά η Μακρόνησος ήταν οι αγώνες της Αριστεράς για κοινωνική δικαιοσύνη. Για την νέα είναι η ντροπή για το κράτος μας που δεν ήθελε τότε να σέβεται την ατομική ελευθερία ακόμα και αυτών που το πολεμούσαν. Αυτό ήθελαν οι φιλελέδες στην Μακρόνησο.

ΓΦα