γ.φ.

Η κατάθεση χαρτών στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό δεν είναι μόνο ιστορική στιγμή. Είναι και συμβολική. Στην ψηφιακή εποχή μας όπου οι elites deterritorialisées (οι αποκομμένες από την γη ελίτ, όπως τις αποκαλεί ο Taguieff) ή οι digital nomads, οι ψηφιακοί νομάδες της νέας οικονομίας, θεωρούν αυτάρεσκα ότι τα σύνορα δεν τους αφορούν, ο χάρτης, αυτό το αρχαίο σύμβολο γης μας υπενθυμίζει πόσο οι ζωές των ανθρώπων είναι συνδεδεμένες μαζί της. Όταν η γη γίνει διαφιλονεικούμενη μας θυμίζει και πόσο το body politic αποκτά υπόσταση μέσα στα σύνορα και δεν έχει νόημα χωρίς αυτά: είναι μέχρι εκεί που ισχύουν οι νόμοι μας και οι αποφάσεις των δημοκρατιών μας, είναι αυτά που κάνουν συχνά την διαφορά ανάμεσα στην προστασία και τον κίνδυνο, την ελευθερία και τον αυταρχισμό. Οι Τούρκοι φυγάδες περνώντας τα σύνορα με εκείνο το ελικόπτερο δεν ξέφυγαν απλά από τους διώκτες τους: αφέθηκαν στην προστασία των δικών μας νόμων. Και για αυτό είναι τραγική η μοίρα των προσφύγων, των αθώων της ανθρωπότητας όπως τους αποκαλεί η Άρεντ, γιατί είναι στην κενή ζώνη ανάμεσα στα σύνορα που πέρασαν για να ξεφύγουν και σε αυτά που στην πραγματικότητα δεν έχουν ακόμα διαβεί παρά μόνο γεωγραφικά, γιατί ακόμα δεν έχουν την πλήρη προστασία τους. Αυτοί οι χάρτες που ανταλλάχτηκαν στην Γενεύη, μπορεί να είναι τυπικά προτάσεις για την έκταση της αρμοδιότητας των δύο κοινοτήτων. Αλλά στην ουσία είναι σύμβολα ενός βήματος για την κατάργηση ενός βάρβαρου ορίου – και όχι για την συμφωνία χάραξης ενός συνόρου: της κατάργησης του ορίου που περιορίζει την ισχύ των νόμων της Δημοκρατίας μέσα στα συνορά της, που περιορίζει την προστασία που αυτή παρέχει στους πολίτες της, που περιορίζει την ισχύ του με πολύ κόπο κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό αφορά τους πολίτες και των δύο πλευρών. Φοβάμαι ότι αυτό είναι που δεν μπορούν να καταλάβουν οι πατριδοκάπηλοι και των δύο πλευρών. Αυτοί που βλέπουν τα σύνορα ως περίφραξη ιδιοκτησίας και όχι ως πεδίο ισχύος της Δημοκρατίας, και έτσι σε αυτούς τους χάρτες θα δουν την χάραξη ενός συνόρου και όχι την κατάργηση του ορίου που την καταργεί σε ένα μέρος του νησιού.

GFa

Η ελληνική κουτοπονηριά – αλλά και εθελοτυφλία – στα καλύτερά της. Μειώσαμε το ονομαστικό πλήθος των δημοσίων υπαλλήλων, απλά βαφτίζοντας «συνταξιούχους» 200.000 από αυτούς, και στέλνοντάς τους σπίτι τους, στα 50 τους, να πληρώνονται για να κάνουν ότι έκαναν και στις υπηρεσίες τους. Έτσι οι δαπάνες κρατικής μισθοδοσίας είναι λέει πια συγκρίσιμες με την ευρωπαϊκή πρακτική. Και βλέπει κάποιος που δεν ξέρει τα στατιστικά συντάξεων «γήρατος» και αναρωτιέται πόσοι είναι οι γέροντες στην Ελλάδα και πληρώνουμε μιάμιση φορά τις συντάξεις που πληρώνουν τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Όταν λοιπόν μου λέτε ότι το δημόσιο «δεν είναι μεγάλο αλλά απλά αναποτελεσματικό», εγώ θα αθροίζω και τους πρόωρους «συνταξιούχους» του, έτσι για να ξέρουμε τι λέμε και τι συγκρίνουμε με τι. Για να μην πάμε στην ανοησία ότι μια χρεωκοπημένη χώρα δικαιούται τάχα να έχει αναλογικά όσο δημόσιο τομέα έχει και μια σοβαρή πλούσια χώρα, γιατί αυτό υπονοούν όσοι συγκρίνουν κρατικές δαπάνες. Οι πρόγονοί μας είχαν διαλέξει για σύμβολο του κράτους που έφτιαξαν τον φοίνικα που αναγεννάται από τις στάχτες του. Εμείς βάλαμε στην θέση του μια στρουθοκάμηλο που κρύβει το κεφάλι της στην άμμο για να μην βλέπει τον κίνδυνο.

GFa

Όταν θαυμάζαμε την ανάδυση του νέου κόσμου του Διαδικτύου, του Ιστού και μετά των Κοινωνικών Μέσων, προσδοκούσαμε οι αφελείς στο ότι θα φέρει την πληροφορία και την γνώση στην άκρη των δακτύλων των πολλών, κάνοντας τον κόσμο καλύτερο. Και δεν σκεφτήκαμε ότι θα φέρει στην άκρη των δακτύλων των βλακών και την βλακεία των ομοίων τους, θα την αναδείξει, θα την πολλαπλασιάσει, θα τους επιτρέψει να βρουν ο ένας τον άλλον, να συντονιστούν και να πολλαπλασιαστούν. Ν’αποκτήσουν κρίσιμη μάζα και μαζική κρισιμότητα. Τώρα δεν ντρέπονται πια για την βλακεία, την άγνοια και την αγραμματοσύνη τους, διεκδικούν απελευθερωμένοι την επί ίσοις όροις συμμετοχή τους, το δικαίωμά τους στην άποψή τους και στην αλήθεια τους, αφού την τεκμηριώνουν σε μπλογκς με ασυνάρτητα κατεβατά που κυκλοφορούν μεταξύ τους και κερδίζουν την αποδοχή των βλακών ομοίων τους με ανορθόγραφα σχόλια και εικόνες με αρχαία ρητά ή σαχλούς στίχους. Γιατί αυτή η τεχνολογία που έχει την δύναμη ν’αναδεικνύει και την πιο περιθωριακή ανοησία απλά φέρνοντας πια σε επαφή τους έως πριν λίγο απομονωμένους ανόητους που την πιστεύουν, ήρθε να κυριαρχήσει και πάνω στα μαλθακά πια αντανακλαστικά μας και τον μετανεωτερικό σχετικισμό μας: αυτόν που μας λέει ότι καθένας έχει δικαίωμα στην αλήθεια «του», ότι δεν πρέπει τάχα να κρίνουμε, ότι δεν είναι πρέπον ή πολιτικά ορθό να πούμε κατάμουτρα στον βλάκα ότι είναι βλαξ. Αλλά τότε η απελευθερωμένη, ξεδιάντροπη βλακεία γίνεται πια επικίνδυνη και απειλητική, καθώς ακόμα και οι καθωσπρέπει και αξιοσέβαστοι βλάκες την ενστερνίζονται κι αυτοί, και την κάνουν από περιθώριο, κανονικότητα. Και τότε είναι πια αργά. Μακάρι να ήταν ο Σώρρας το χειρότερο πρόβλημα.

Σε όλη την προσχηματική συζήτηση για την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης, όπου το καθεστώς προσπαθεί να μας πείσει ότι η πολυφωνία δεν πλήττεται από τον περιορισμό του πλήθους των μέσων, υπονοείται μια ανόητη θέση που είναι όμως διαδεδομένη αντίληψη: ότι ένα μέσο ενημέρωσης οφείλει τάχα να είναι πολυφωνικό, ουδέτερο και «αντικειμενικό», να φιλοξενεί ισότιμα όλες τις απόψεις, να δίνει βήμα σε όλες τις πολιτικές τάσεις, και άλλες ανοησίες. Και ενώ κανείς δεν το απαιτεί αυτό από τις εφημερίδες – οι οποίες ιστορικά έχουν την πολιτική τους ταύτιση και πολύ καλά κάνουν – όχι μόνο απαιτείται από τα τηλεοπτικά μέσα αλλά πολλοί θεωρούν ότι πρέπει το κράτος να τους το επιβάλλει. Ανοησίες. Όχι μόνο γιατί η αντικειμενικότητα και η ισότιμη παρουσίαση όλων των απόψεων ενός μέσου είναι κάτι θεμελιωδώς αδύνατον, όχι μόνο γιατί η δουλειά ενός δημοσιογράφου δεν είναι να είναι αποστειρωμένος πολιτικά και απολιτίκ αλλά απλά σοβαρός, αλλά και γιατί αυτή η ψευδαίσθηση πολυφωνίας, και να ήταν εφικτή, δεν θα ήταν πραγματική πολυφωνία. Από τον καιρό του ντε Τοκβιλ που μελέτησε την νεοφυή αμερικάνικη δημοκρατία στις αρχές του 19ου αι., ξέρουμε ότι τα μέσα μπορούν να είναι στρατευμένα, να έχουν γνωστή και δεδομένη ιδεολογική κατεύθυνση, να υποστηρίζουν πολιτικές, κόμματα και πρόσωπα, και όχι μόνο τίποτε από αυτά δεν τα κάνει λιγότερο δημοκρατικά και λιγότερο αξιόπιστα, αλλά οφείλουν να προωθούν τις ιδέες τους σε ένα περιβάλλον ελεύθερου ανταγωνισμού και διαμορφώντας μια πολύχρωμη δημόσια συζήτηση. Αρκεί να είναι σοβαρά. Όπως και στην αγορά των προϊόντων, έτσι και στην αγορά των ιδεών, η πολυφωνία εξασφαλίζεται από την ελευθερία. Όχι από ανόητες ηθικολογικές δεοντολογίες. Εκτός αν θέλει η κυβέρνησή μας να μας πείσει ότι και με ένα κανάλι θα μπορούσαμε να έχουμε πολυφωνία, κάτι που δεν θα της κακόπεφτε εδώ που τα λέμε.

Για κάτι τέτοια αυτή η κυβέρνηση μιλάει στην ψυχούλα του αυθεντικού Ρωμιού. Κάνει τις ίδιες χατζηαβάτικες κουτοπονηριές που έκαναν οι παππούδες του για να την φέρουν στους κουτόφραγκους και τους εδώ φραγκολεβαντίνους υποτακτικούς τους. Και γελάει πονηρά ο καταπιεσμένος τίποτας βλέποντας το έργο «ο Καραγκιόζης Υπουργός» και ευφραίνεται η καρδούλα του και παρηγοριέται που οι φτωχοί αλλά ξύπνιοι και καταφερτζήδες του κόσμου αυτού, σαν και του λόγου του, ξέρουν και μπουρδουκλώνουν τους ισχυρούς. Και δεν τον πειράζει που σαν τον Καραγκιόζη τρώει ξύλο στο τέλος. Του αρκεί που τους μπουρδούκλωσε. Πάρτε τώρα έναν αρχαιολογικό χώρο στην ακριβότερη αλάνα της Ευρώπης, εμείς είμεθα πτωχοί πλην ξύπνιοι και παρελαύνουμε και πρώτοι στους ολυμπιακούς με την γαλανόλευκη, έτσι για να σκάτε που δεν έχετε ήλιο και τσίπουρο και παϊδάκια και έρχεστε εδώ και τρώτε μια χωριάτικη στα τέσσερα, σπαγγοραμένοι. Μια παράσταση αυθεντικής ρωμαίϊκης λαϊκότητας είναι αυτό το υπουργικό συμβούλιο με τους Μπαλτάδες, και τους Σπρίτζηδες και τους Πολάκηδες, τους Χατζηαβάτηδες, τους Καραγκιόζηδες και τους μπαρμπα-Γιώργους που ρίχνουν καμιά με τη γκλίτσα βλαστημώντας να ξέρουν αυτοί οι κουτόφραγκοι κι οι σιορ Νιόνιοι με ποιούς έχουν να κάνουν. Όχι σαν τον άλλον του Χάρβαρντ. Εμείς δεν θέλουμε κυβερνήτη μάνατζερ πολυεθνικής, ή σαν τον άλλο τον λογιστάκο. Θέλουμε τους μπαρμπάδες που κλέβουν στο ζύγι τ’αμερικανάκια. Θέλουμε σουβλάκια στον Μπαϊρακτάρη και ρακόμελα στου Καρανίκα και ζεϊμπέκικα στου Αντρέα. Η ίδια παράσταση, μ’ένα σεντόνι και μια λάμπα και ήρωες από χαρτόνι, από τότε που σκοτώσαμε τον Καποδίστρια και δίωξαμε τους Βαυαρούς μέχρι και σήμερα. Και ύστερα μου μιλάτε για εθνικές ενότητες και εθνικές συνεννοήσεις. Δεν χωράει η καρδιά του Ρωμιού με το μυαλό του Φράγκου, πρέπει να διαλέξουμε. Δεν υπάρχει καν σημείο συνάντησης.

Η συριζαϊική λογική είναι απλή, απλοϊκή και γι’αυτό πανίσχυρη: οι «μενουμευρώπηδες» είναι οι βολεμένοι της μεσαίας τάξης, γιατί μόνο αν είσαι βολεμένος μπορείς να θέλεις το καταστροφικό ευρώ. Το καλλιέργησαν συντονισμένα και έντεχνα τότε, με άρθρα, με την ρητορική τους, με την δήθεν αυθόρμητη αριστερή καζούρα και τις τρολιές στα social media για τις κυρίες που κατέβαιναν τάχα πρώτη φορά στο Σύνταγμα με ντηζαϊνάτα ρούχα και ταξί. Αυτή η μάχη στην κοινωνία χάθηκε πριν καν δοθεί γιατί δεν είμασταν καν έτοιμοι να την δώσουμε. Η μαζική μας αντίδραση τους ήταν αναπάντεχη και τους φόβισε. Αλλά ήξεραν πως θα την ακυρώσουν συμβολικά και στο τμήμα της κοινωνίας που είναι η βάση στην οποία προσπαθούν να συσπειρωθούν, το πέτυχαν από τότε κιόλας.

Έτσι ο Κυρίτσης είπε την αλήθεια: αυτή η κυβέρνηση για αυτό ψηφίστηκε, για να πληρώσουν οι «μενουμευρώπηδες», που για αυτούς σημαίνει την ανώτερη και την μεσαία τάξη. Αυτό, όπως όλες οι «αλήθειες» του λαϊκισμού είναι αυταπόδεικτο: δεν μπορείς να είσαι μενουμευρώπης αν είσαι μη προνομιούχος, γιατί αλλιώς δεν θα ήσουν μενουμευρώπης. Απλά, λαϊκά και σταράτα πράγματα. Αλλά είπε την αλήθεια, έστω και στο συριζαιϊκο newspeak. Το δικό τους το μνημόνιο, μπορεί να πλήττει τους πάντες, αλλά για την μεγάλη μεσαία τάξη των επιχειρηματιών, των ελευθέρων επαγγελματιών, των μεσαίων και υψηλόβαθμων στελεχών του ιδιωτικού τομέα και των οικογενειών τους, είναι πραγματική λεηλασία.

Έτσι καμιά αξία δεν έχει να αποδείξει κανείς ότι το στρατόπεδο του «Ναι» δεν ήταν περιορισμένο στην μεσαία και ανώτερη τάξη (που δεν ήταν). Αυτό θα ήταν μια άχρηστη μάχη για να διεκδικήσουμε κατόπιν εορτής το δικό τους σύμβολο, το Σύνταγμα της λαϊκής οργής. Μόνο ηθική αξία για εμάς θα είχε αυτή η διεκδίκηση. Τους το χαρίζω, γιατί ξέρω ότι όταν και αν χρειαστεί θα το καταλάβουμε πάλι εξ εφόδου, απρόσμενα, μαζικά και δυναμικά όπως τότε. Εγώ λέω λοιπόν ότι ο Κυρίτσης είπε την αλήθεια και αυτή την αλήθεια πρέπει να του τρίψουμε στην μούρη: αυτή η κυβέρνηση ψηφίστηκε και για να εκδικηθεί την μεγάλη μεσαία τάξη αυτής της χώρας, η καταστροφή της και η φτωχοποίησή της είναι πολιτική της επιλογή και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, αυτήν την μεσαία τάξη θα βρουν απέναντί τους και με τρόπο που δεν θα τον περιμένουν.